ENDURE: ENsuring DUne REsilience

Ruben van de Walle, Universiteit Gent

Het project ENDURE heeft tot doel om meer inzicht te krijgen in het duurzaam en kosteneffectief beheer van de kustlijn van de twee zeeën. Met als achterliggende gedachte:  het creëren van een natuurlijke en dynamische kust die bestendig is tegen erosie, overstromingen en zeespiegelstijging.

Helm als ingenieur

Van de Walle kijkt in zijn onderzoek onder andere naar Helmgras als ‘natuurlijke ingenieur’. Helmgras is een dynamische plant, die lastig in modellen ‘te vangen is’, omdat de vegetatie daar statisch wordt benaderd.

Helmgras groeit mee met het zand en kent een maximale groei bij 35 centimeter overstuiving per jaar. De plant groeit niet alleen in hoogte maar ook lateraal.

Helmgras kent belangrijke ecologische feedbacks. Bodemgemeenschappen bestaande uit aaltjes, bacteriën en schimmels kunnen ervoor zorgen dat helm minder goed groeit. Alleen als er voortdurend vers zand accumuleert, ondervindt de plant geen hinder. Je ziet daarom dat de vitaliteit van de helm optimaal is bij een overstuiving van 35 cm.

Veldonderzoek

Om de samenstelling van ondergrondse organismen te bestuderen, heeft Van de Walle op verschillende plekken langs de kust van Frankrijk, België, Engeland en Nederland stalen genomen van de helmwortels en de bodem. Hierbij zijn 5 functionele groepen onderscheiden (afhankelijk van het voedsel van de organismen). Daarnaast is de bovengrondse biodiversiteit van een helmpol bestudeerd.

Vervolgens is geprobeerd om de proportie helm (in de helmpollen) te linken met soortenrijkdom en parasieten.  De voorlopige resultaten laten zien dat de soortenrijkdom toeneemt met de proportie van helm.

Configuratie van helm

Het blijkt dat een hoge densiteit van helm op kleine schaal een positief effect heeft op het invangen van zand. Op grote schaal werkt een hoge densiteit juist negatief, doordat zand wordt gefixeerd en de bodemgemeenschap meer invloed krijgt op de helmvitaliteit.

Het optimum zit in het midden! Uit kartering blijkt echter dat deze ‘half-dynamische’ situatie maar weinig voorkomt. De duinen zijn meestal of heel dynamisch of juist heel statisch.

Beheer is dus bijzonder belangrijk! We zoeken naar welke configuratie van helm het meest optimaal is om als kustbescherming te dienen.

Invasieve exoten

‘’Verder kijken we naar de invloed van invasieve exoten op helm. Het blijkt bijvoorbeeld dat helm statistisch slechter groeit op plekken waar de hottentotvijg heeft gestaan. We kijken ook naar de invloed van bezemkruiskruid en palmlelie.

En tenslotte nemen we ook het effect van verhoogde neerslag mee’’, aldus Ruben van de Walle.